YAPAY ZEKA’NIN GELİR KAPISI: VERİ

Yapay zekanın yaygınlaşması, teknolojik gelişmelerin hızını artırırken, Galaksiya CEO'su ve Türkiye'nin ilk veri pazaryeri olan deepin Kurucusu Erdem Eser Ekinci, hemen her alanda geliştirilmekte olan yapay zeka çözümlerinin en önemli ihtiyacının, hatta temel yakıtının veri olduğunu belirterek şunları söylüyor: “Ulusal pazarda yerli girişimlerin, kurumsalların varlıklarını koruyabilmeleri ve egemenliklerini kurabilmeleri için veri pazaryerlerinin kurulması şart. Yapay zeka veri odaklı iş modelleri ve veri pazaryerlerinin oluşturulması ile Türkiye dijital dünya sahnesindeki aktörler arasında yerini alabilir. Avrupa Birliği bu gerçeğin farkında… Veri ekonomisinin önemini kavrayarak yasal düzenlemelere gidiyor, veri pazaryerleri kuruyor. Biz de bu konunun öncüsü olarak Türkiye’nin ilk veri pazaryerini, deepin’i kurduk. Türkiye’deki önemli veri sağlayıcılarını bir araya getirerek, sektöre özel yapay zeka çözümlerinin küresel ölçekte rekabet edebilmelerini sağlayacağız.”

Türkiye’de beklenen büyüme 365 milyon doların üzerinde

Veri ekonomisi, dünya çapında hızla büyüyen bir sektör. Avrupa Komisyonu'nun tahminlerine göre, AB’nin veri ekonomisinin 2025 yılında 829 milyar Euro değerine ulaşacağı ve bölgesel GSYİH’nın %2 ila %6’sını oluşturacağı belirtiliyor. Bu, verinin ekonomide ne kadar büyük bir yer tuttuğunun göstergesi.

Ayrıca, Avrupa Veri Pazarı Raporu’na göre de veri pazaryerleri 2025 yılına kadar küresel ekonomiye 150 milyar dolarlık bir katkı sağlayacak. Türkiye’de de veri ekonomisinin gelişimi hızla devam ediyor. Ülkemizdeki veri pazaryerlerinin gelişimi, veri odaklı iş modellerinin yaygınlaşmasıyla daha da ivme kazanıyor. 2022-2027 yılları arasında Türkiye’de veri merkezlerine yapılan yatırımların 365 milyon doların üzerinde bir büyüme göstermesi bekleniyor.

Veriden para kazanma oranı 2023’te 25,4 milyar Euro

Veri ekonomisinin kritik bir parçası olan yapay zeka geleceğin iş modellerini şekillendiriyor. IDC'nin raporuna göre, üretici yapay zekanın 2027 yılına kadar tüm yapay zekanın %30’unu oluşturacağı öngörülüyor. Bu da yapay zekanın veri ekonomisine olan katkısının giderek artacağını gösteriyor. Öte yandan, 2023 yılında veriden para kazanma oranı 2022'ye göre %20.6 oranında artarak 25.4 milyar Euro'ya ulaştı. Bu artış, veri pazarının kendisinden çok daha hızlı gerçekleşti. 2025 yılından itibaren yıllık %4.1 bileşik büyüme oranı ile bu rakamın 2030 yılında 42,3 milyar Euro'ya ulaşması bekleniyor.

270 milyar Euro ek GSYİH oluşturması bekleniyor

Avrupa Birliği, veri ekonomisinin güvenli ve adil bir şekilde gelişimini sağlamak amacıyla Data Act ve AI Act gibi yasal düzenlemeler getirdi. Bunun yanı sıra, IDSA (International Data Space Association) adında bir birlik oluşturarak, kurum ve kuruluşlar arasında güvenli, etkin veri paylaşımına olanak tanıyacak teknik protokolleri belirledi. AB'nin bu düzenlemelerle veri ticaretine olan güveni artırmayı ve veri ekonomisinin büyümesini hızlandırmayı hedeflediği belirtiliyor. Avrupa Komisyonu, Avrupa endüstriyel verilerinin yaklaşık %80'inin kullanılmadığını ve düzenlemenin 2028'e kadar 270 milyar Euro ek GSYİH yaratacağı tahmin ediyor. 

Erdem Eser Ekinci bu durumu şöyle değerlendiriyor:

“AB, verisine sahip çıkma konusuna öncelik verdi ve veri yasaları çıkararak geleceğini kurtarmayı planladı. Makine öğrenmesi tekniklerinde olgunlaşmak için yapay zeka fabrikaları kuruyor. Kurumsal firmalar, her yıl kendi verisini satarak duran veriden gelir elde ediyorlar. Biz de küresel yapay zeka firmalarına tüm ulusal pazarımızı kaptırmamak, rekabette ayakta kalabilmek için verimize sahip çıkmalıyız. Veri ekonomisine yatırım yapmamız şart.”

Küresel rekabet için Türkiye’nin veri haritası çıkarılması

Ülkemizin ilk veri pazaryerini kuran Galaksiya, bu alana öncülük ederek, şirketlerin veri odaklı stratejiler geliştirmesine katkıda bulunuyor. Erdem Eser Ekinci, bu girişimi şu sözlerle anlatıyor:

“Türkiye’nin ilk veri pazaryerini deepin’i kurduk ve herkesi iş birliğine çağırıyoruz. Veri ekonomisinin hızla büyüdüğü bu dönemde, yapay zeka fabrikalarının ve veri pazaryerlerinin önemi de her geçen gün artıyor. Veri odaklı iş modellerine yapılacak yatırımlar son derece önemli. Türkiye'nin bir veri haritası çıkarılmalıdır. Bu verinin hareketi ve erişimi kontrol altına alınmalı ki kendi verimize sahip olalım. Böylece küresel yapay zeka firmalarıyla rekabet edebilir ve ulusal güvenliğimizi sağlayabiliriz.”

Veri Pazaryerlerinin Sunduğu Avantajlar

Veri pazaryerlerinin karşılaştığı zorlukların yanı sıra, bu platformların sunduğu birçok avantaj da bulunuyor. Bu avantajlar, veri ticaretinin ekonomik değerini artırmakta ve veri odaklı iş modellerinin gelişimini destekliyor.

Ekonomik Değer: Veri pazaryerleri, işletmelerin veri odaklı kararlar almasını sağlayarak ekonomik büyümeye önemli katkılarda bulunur. Veri ticareti, işletmelerin operasyonel verimliliklerini artırmalarına, maliyetleri düşürmelerine ve rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olur. Avrupa Veri Pazarı Raporu’na göre, veri pazaryerleri 2025 yılına kadar küresel ekonomiye 150 milyar dolarlık bir katkı sağlayacaktır. Ayrıca, veri pazaryerleri, KOBİ'lerin büyük veri setlerine erişimini kolaylaştırarak, bu işletmelerin pazarda daha rekabetçi olmalarını sağlıyor.

Veri Profesyoneli Açığı: Veri ekonomisinin hızla büyümesi, nitelikli veri profesyonellerine olan ihtiyacı artırmaktadır. Ancak bu alandaki profesyonellerin eksikliği, veri pazaryerlerinin potansiyelini tam olarak gerçekleştirmesini engelleyebilir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde bu açığın kapatılması, eğitim programları ve uzmanlık kursları ile mümkündür. Veri profesyoneli açığının, veri odaklı iş modellerinin benimsenmesini yavaşlatabileceği öngörülmektedir.

Veri Pazaryeri İhtiyacı ve Açığı: Veri pazaryerleri, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) için kritik bir öneme sahiptir. Bu işletmelerin büyük veri setlerine erişim sağlaması, onların daha verimli ve rekabetçi olmalarını mümkün kılar. Veri pazaryerlerinin sağladığı demokratik erişim, veri ekonomisinin genişlemesini hızlandırır. 2024 Avrupa Veri Pazarı Raporu’na göre, bu ihtiyacın karşılanması, özellikle gelişmekte olan ekonomilerde dijital dönüşüm süreçlerini hızlandıracağı düşünülmektedir.

Veri Güvenliği ve Şeffaflık: Veri pazaryerlerinde veri güvenliğinin sağlanması, verinin güvenli ve gizli bir şekilde saklanması ve iletilmesi açısından büyük önem taşır. Şifreleme, anonimleştirme ve veri maskeleme gibi teknikler, veri güvenliğinin sağlanmasında kritik rol oynar. Ayrıca, veri alışverişi süreçlerinde şeffaflığın sağlanması, taraflar arasında güven oluşturulmasını kolaylaştırır. Bu konuda Avrupa Birliği’nin GDPR düzenlemeleri, dünya çapında bir standart oluşturmuştur ve bu standartlar, veri pazaryerlerinin işleyişinde önemli bir rol oynamaktadır.