DEPREM SONRASI YOĞUN ÖFKE VE YAĞMACILAR

Travmalarda ilk karşımıza çıkan tepki şoktur. Şok evresinin ardından duyguların açığa çıktığı görülebilmektedir. Öfke bunlardan biridir ve doğaldır. Ancak ufak bir detay vermek istiyorum:

Doğal afetlerden sonra görülen travmaları diğerlerinden ayıran önemli husus herkesin aynı zamanda aynı travmayı farklı biçimlerde yaşamasıdır. Ancak toplu şekilde maruz kalınan ani travmalardan sonra gelişen normal tepkiler herkeste farklı zamanlarda ortaya çıkabilir. Öfke de bu doğal tepkilerden biridir. Deprem travmasının ilk aşaması atlatılınca, açığa çıkacak yoğun öfkeye dikkat edilmesi gerekiyor. Bu öfkeyi bastırmadan farklı şekillerde ifadesi önemlidir. Şok evresinde olan insanlar olduğunu düşünürsek, öfkenin acının önüne geçmesi de yardımdan çok zarar verebilir.

Özellikle yağmacı bireylere yapılan şiddet, öfkenin kontrolsüz bir şekilde açığa çıktığına işarettir.  Takdir edersiniz ki bu tarz hırsızlık olayları her zaman oluyordu. Sizce topluca yaşanılan travmalardan sonra neden daha büyük bir tepki doğuyor, biliyor musunuz? Normal bir zamanda yağmacılara şiddet uygulamak yerine polise şikayet edecek bireyler topluca yaşanılan travma sonrası açığa çıkan öfkeyi sağlıksız şekilde aktarıyorlar. Çünkü değişen koşullar insanların da davranışlarının değişmesine yol açabiliyor. Bu konuda “Stanford Hapishane Deneyi” hakkında bir sürü bilgiye erişebilirsiniz. Kısacası bize biçilen rollere uygun davrandığımızı söyleyen bir araştırmadır. Belki deprem bölgesinde şiddet gösteren bireyler için, deneydeki gibi biçilen bir rol yok ama sürü psikolojisi zemininde travmatize olan grubun içinde oluşan rollerle bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz. Bu aynı zamanda bir anda açığa çıkan öfkenin neye ve nasıl yönlendirileceğinin bilinememesinden kaynaklı bir durumdur. 

“Ama onlar da hak etti.” gibi söylemlerle karşılaşıyorum. Buradaki öfkeyi rahatlıkla görebiliyorum. İnsanlar acı ile boğuşurken kimilerinin bunu fırsata çevirmesi şaşkınlık ve öfke uyandırıcı. Cezalandırmak veya öfkeyi dile getirmekle ilgili bir problem yok, ancak öfke normalleştirilirse başka alanlara da sıçrayabilir. Eğer o şiddeti uygulayan kişi, normal hayatında şiddet uygulayan veya uygulamasa da bu bastırdığı eğilimi, şu an sürü psikolojisi mantığı ile ortaya çıkardıysa başka alanlara bulaşamaz mı?

Bu konuda önerim doğal afetlerden sonra oluşan kolektif bilincin ve kolluk kuvvetlerinin öfkeyi kontrol etmesi yönünde olacaktır.